ارز دیجیتال چیست؟
ارزدیجیتال چیست؟ رمزارز یا کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) واژه‌ای است که از به هم پیوستن دو واژه Crypt به معنای رمز و Currency یعنی ارز، پدیدار شده. این کلمه به معنی «ارز رمزنگاری شده» و معادل فارسی آن «رمزارز» است.
همان‌طور که از نام آن پیداست ارزدیجیتال همان پول دیجیتالی و رمزنگاری شده است.این ارز با استفاده از برنامه‌نویسی ساخته شده. ایجاد این ارز با اهداف خاصی صورت گرفت که در طول این مطلب به این موضوع نیز پرداخته خواهد شد.
این ارزها با گذشت زمان گسترش زیادی پیدا کردند. امروزه کاربرد زیادی دارند به‌طوری‌که تا کنون بیش از ۶۰۰۰ رمزارز ایجاد شده است. همچنین نیز شمار آنها همچنان افزایش می‌یابد. اگر می‌خواهید به این دنیای بی‌پایان قدم بگذارید کافی است با رابین کش همراه باشید و این مطلب را بادقت مطالعه کنید.
تاریخچه ارزهای دیجیتال
شبکه همتا به همتای (Peer-to-Peer) بیت‌کوین، نخستین پروژه موفق در زمینه ارزهای دیجیتال است. این پروژه سال ۲۰۰۹ توسط شخص یا اشخاصی گم‌نام و ناشناس با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) ایجاد شد. پیش از پیدایش بیت‌کوین تلاش‌های دیگری نیز در این زمینه انجام شده بود که به موفقیت چندانی روبه‌رو نشدند.
بیت‌کوین اولین و مهم‌ترین ارز دیجیتال به معنای امروزی است. بسیاری آن را ارز دیجیتال اورجینال یا حقیقی می‌نامند. سایر ارزهای دیجیتال که بعد از بیت‌کوین پدید آمده‌اند آلت کوین (Altcoin) نامیده می‌شوند. ارزهای نسبتاً ضعیفی که هدفی جدی نداشته و پروژه‌ای جدی را دنبال نمی‌کنند، شت کوین (Shitcoin) نامیده می‌شوند.
شبکه همتا به همتا شبکه‌ای است که در آن سرور مرکزی که کنترل کامل اطلاعات را دارد وجود نداشته و اطلاعات در آن به‌صورت توزیع شده ثبت و نگهداری می‌شود.
بیت‌کوین با چه هدفی پدید آمد؟
زمانی که یک ارز دیجیتال ایجاد و عرضه می‌شود، همراه با آن سندی به نام وایت پیپر (White Paper) منتشر می‌شود. بیت‌کوین هم از این قاعده جدا نیست. در وایت پیپر بیت‌کوین به مسائل مختلفی در رابطه با این رمزارز پرداخته شده است.
یکی از مسائلی که وایت پیپر بیت‌کوین به آن اشاره می‌کند فلسفه ایجاد بیت‌کوین و طرز کار بلاک‌چین آن است. بلاک‌چین‌ها انواع مختلفی دارند. در ادامه این مطلب معرفی خواهند شد. ساتوشی ناکاموتو در وایت پیپر مربوط به بیت‌کوین چند مشکل را که مدعی حل آنها توسط بیت‌کوین است، مطرح کرده.
مشکلات مطرح شده در وایت پیپر بیت‌کوین
یکی از مشکلات مطرح شده این است که تراکنش‌های دیجیتالی غیرقابل‌برگشت تقریباً وجود خارجی ندارند. به این معنی که امکان بازگشت پول به حساب، پس از یک بار خرج کردن آن وجود دارد. این موضوع به‌راحتی راه را برای کلاهبرداری و تخلف هموار می‌کند.
مؤسسات مالی که نمی‌توانند عدم وقوع چنین مشکلاتی را تضمین کنند، مجبور به ارائه خدمات دیگری برای حل‌وفصل مشکلات می‌شوند. این خدمات هزینه‌بر هستند و در نتیجه مؤسسات هزینه بیشتری را برای انجام و پشتیبانی تراکنش دریافت می‌کنند تا بتوانند هزینه این خدمات را تأمین کنند. این افزایش هزینه تراکنش مشکل دیگری است که شبکه بیت‌کوین به رفع آن پرداخته.
علاوه بر این، به دلیل در خطر بودن تراکنش‌ها برای جلوگیری از کلاهبرداری و سرقت، مؤسسات مالی اقدام به دریافت اطلاعات خصوصی مشتریان می‌کنند تا آنها را بهتر بشناسند. بنابراین مشتریان ناچارند به مؤسسات اعتماد کرده و اطلاعات شخصی خود را در اختیار آنها قرار دهند.
ناکاموتو در ادامه مطرح می‌کند که آنچه برای حل این مشکلات موردنیاز است، یک سیستم پرداخت الکترونیکی است که به‌جای اعتماد بر مبنای اثبات رمزنگاری عمل می‌کند. سیستمی که بدون دخالت هیچ شخص ثالثی، امکان انتقال پول بین هر دو نفر را بدون خطر برگشت تراکنش و همچنین امکان نگهداری آن را، بدون نیاز به احراز هویت و بدون نیاز به اعتماد به هیچ شخص ثالثی، فراهم می‌کند.
ارز دیجیتال چگونه کار می‌کند؟
هریک از ارزهای دیجیتال روی یک شبکه مشخص به نام بلاک‌چین (Blockchain) یا همان زنجیره بلاک‌ها پشتیبانی می‌شوند. هرکدام از آنها الگوریتم‌ها و قوانین خاص خود را از نظر برنامه‌نویسی دارند. برای نمونه بلاک‌چین بیت‌کوین که تراکنش‌های مربوط به ارز بیت‌کوین را پشتیبانی می‌کند، با بلاک‌چین اتریوم که تراکنش‌های مربوط به اتر و چندین ارز دیگر مانند شیبا (Shiba) را پشتیبانی می‌کند، متفاوت است.
اما بلاک‌چین چیست؟ بلاک‌چین مجموعه‌ای از بلاک‌هاست و بلاک‌ها به عبارت ساده بسته‌های اطلاعات در شبکه هستند. در هر بلاک، اطلاعات رمزنگاری شده مربوط به تراکنش‌های تأیید و ثبت شده است که از تجمع آنها تاریخچه‌ای زنجیروار از تراکنش‌های انجام شده و موجودی هر حساب شکل می‌گیرد. بلاک‌ها سایز مشخصی دارند و حجم آنها نمی‌تواند از میزان معینی بیشتر باشد. بلاک‌چین در کامپیوترهایی به نام نُد (Node) در سرتاسر جهان به صورت توزیع شده ذخیره می‌شود و در اختیار یک سرور مرکزی نیست.
انواع بلاک‌چین
بلاک‌چین‌ها بر اساس الگوریتم به چند دسته تقسیم می‌شوند:
الگوریتم اثبات کار (Proof of Work)
الگوریتم اثبات کار نخستین بار، توسط بیت‌کوین معرفی شد و به محبوبیت رسید. در این الگوریتم کامپیوترهایی هستند که اصطلاحاً ماینر (Miner) نامیده می‌شوند وظیفه ثبت تراکنش و ایجاد بلاک‌ها را برعهده دارند.
زمانی که درخواست یک تراکنش در شبکه ثبت می‌شود، تراکنش به استخر تراکنش‌های تأییدنشده منتقل شده و در انتظار تأیید قرار می‌گیرد تا زمانی که حداقل یک ماینر آن را انتخاب کند. ماینرها با انجام محاسبات پیچیده ریاضی تراکنش را تأیید کرده و با اضافه‌کردن آن به بلاک در حال تکمیل خود برای تکمیل بلاک‌ها با هم رقابت می‌کنند. زمانی که یک بلاک تکمیل شود ماینر تکمیل‌کننده در این رقابت برنده شده و بلاک مربوطه به بلاک‌چین افزوده می‌شود. به این فرایند اثبات کار گفته می‌شود که در ازای آن بیت‌کوین استخراج شده و در اختیار ماینر قرار می‌گیرد. به این بیت‌کوین‌ها پاداش بلاک گفته می‌شود. سایر ماینرها باید با بررسی دوباره بلاک درستی آن را تأیید کنند تا بلاک مورد توافق ماینرها قرار گیرد.
(تنها تعداد مشخصی بیت‌کوین در جهان وجود دارد که قسمتی از آن استخراج شده و در بازار قرار گرفته اما قسمت دیگر به‌صورت استخراج نشده باقی مانده است. بیت‌کوین های استخراج نشده طی فرایند ماینینگ استخراج شده و به شکل قابل‌استفاده در می‌آیند.)
الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake)
در الگوریتم اثبات سهام به‌جای نُدهای ماینر نُدهای اعتبارسنج (Validating Nodes) بلاک‌ها را ایجاد و تایید می‌کنند. نُدها باید برای فعالیت در این شبکه بخشی از دارایی خود را به صورت ارز اصلی شبکه سپرده‌گذاری کنند. برای تکمیل بلاک یک نُد به‌صورت اتفاقی انتخاب شده و تکمیل بلاک را انجام می‌دهد. در اینجا رقابتی بر سر تکمیل بلاک وجود ندارد و هم نُد تشکیل دهنده بلاک و هم سایر نُدهای تایید کننده بلاک به ازای پردازش اطلاعات پاداش دریافت می‌کنند. اگر یک نُد یک بلاک اشتباه و نامعتبر را تایید کند جریمه شده و سپرده خود را از دست خواهد داد. معروف‌ترین شبکه‌ای که از الگوریتم اثبات سهام استفاده می‌کند، بلاک‌چین اتریوم است.
بلاک‌چین‌های خصوصی یا مشارکتی (Private and Consortium Blockchains)
بلاک‌چین‌های خصوصی یا مشارکتی تقریباً مشابه با مؤسسات بانکی کار می‌کنند. در آنها شخص یا اشخاص معینی مالک شبکه بوده و بر عملکرد آن نظارت دارند. این بلاک‌چین‌ها و ویژگی سایر بلاک‌چین ها را که با الگوریتم‌های اجماع (Consensus Algorithm)، یعنی الگوریتم‌های اثبات کار و اثبات سهام، کار می‌کنند ندارند. ایده غیرمتمرکز بودن قدرت و دسترسی و وجود شبکه همتا به همتا در آنها دیده نمی‌شود.
صرافی و کیف پول ارز دیجیتال
صرافی‌های ارز دیجیتال موسسات یا شبکه‌های غیرمتمرکز یا متمرکزی هستند که برای مقاصد مختلفی مانند تبدیل ارز فیات به ارز دیجیتال و برعکس و خریدوفروش ارزهای دیجیتال به کار می‌روند. اکثراً از طریق وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مختلف قابل دسترسی هستند. علاوه بر صرافی‌های خارجی، صرافی‌های ایرانی معتبری نیز فعالیت می‌کنند که صرافی رابین‌کش از این جمله است. بعضی از محبوب‌ترین صرافی‌های خارجی بایننس (Binance)، کوین‌بیس (Coinbase) و کوکوین (Kucoin) هستند.
کیف‌پول‌های ارز دیجیتال پلتفرم‌های ارائه شده برای ذخیره و نگهداری ارزهای دیجیتال هستند که مانند صرافی‌ها از طریق وب‌سایت یا اپلیکیشن به ارائه خدمات می‌پردازند البته کیف‌پول‌های سخت‌افزاری هم وجود دارند. گرچه صرافی‌ها هم کیف پول مخصوص صرافی را دارند که ارزهای خریداری یا ارسال شده توسط کاربر در آنها نگهداری می‌شود. از محبوب‌ترین کیف‌پول‌های نرم‌افزاری ارز دیجیتال می‌توان به تراست ولت (Trust Wallet) و الکتروم (Electrum) اشاره کرد.
محبوب‌ترین ارزهای دیجیتال کدامند؟
ارزهای دیجیتال مختلفی با اهداف و کاربردهای مختلف خلق شده‌اند. هریک از آنها منحصربه‌فرد بوده و کارایی خاصی دارند. در گفته‌های قبلی این مطلب با ارز بیت‌کوین (BTC) آشنا شدید، در ادامه با برخی دیگر از ارزهای محبوب و مهم در بازار ارزهای دیجیتال آشنا می‌شوید:
اتریوم (Ethereum)
اتریوم (ETH) پس از بیت‌کوین بیشترین حجم بازار را دارد و می‌توان گفت پس از بیت‌کوین محبوب‌ترین و قدرتمندترین ارز در بازار ارزهای دیجیتال است.
تتر (Tether)
تتر (USDT)، یک ارز دیجیتال با پشتوانه مالی و قیمت تقریباً ثابت و معادل یک دلار آمریکاست و همچون پلی بین ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال کشیده شده است.
لایت کوین (Litecoin)
لایت کوین (LTC)، یکی از قدیمی‌ترین آلت کوین های معرفی‌شده پس از بیت‌کوین است و بر اساس الگوریتم اثبات کار عمل می‌کند و سرعت تراکنش‌ها در آن بسیار بیشتر از بیت‌کوین است.
استلار (Stellar)
استلار (XLM) یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز و متن‌باز (Open Source) است که با هدف انجام تراکنش‌های حجیم، بدون نیاز به واسطه و با هزینه کم خلق شد.
بیت‌کوین کش (Bitcoin Cash)
بیت‌کوین کش از انشعاب بلاک‌چین بیت‌کوین به علت اختلاف نظر عدم توافق بر سر سایز بلاک‌ها پدید آمد. انشعاب جدید با نام لایت کوین به فعالیت ادامه داد. سایز بلاک‌ها در بیت‌کوین ۱ مگابایت و در بیت‌کوین کش ۳۲ مگابایت است که منجر به افزایش سرعت تراکنش‌ها می‌شود.
سؤالات متداول
آیا ارزهای دیجیتال دارای امنیت هستند؟
بله، ارزهای دیجیتال معتبر امنیت بسیار زیادی دارند و توسط روش‌های قدرتمندی محافظت می‌شوند. بلاک‌چین بیت‌کوین به‌عنوان پرامنیت‌ترین ارز دیجیتال تاکنون مورد هک قرار نگرفته است. اگرچه کوین‌های ضعیف‌تر و البته صرافی‌ها یا کیف پول‌ها می‌توانند مورد سرقت قرار گیرند.
فعالیت و کسب درآمد در بازار ارزهای دیجیتال
حتماً این سؤال برای شما هم پیش آمده که آیا می‌توان از ارزهای دیجیتال کسب درآمد کرد؟ پاسخ این سؤال قطعاً مثبت است. اما حتماً باید به این نکته توجه داشته باشید که اکثر افراد به علت نبود آگاهی و دانش کافی نمی‌توانند فعالیت مناسبی در این بازار داشته باشند. لازمه موفقیت در این بازار داشتن شناخت کافی و انجام تحلیل‌های مناسب است. در صورت علاقه به این موضوع می‌توانید شروع به یادگیری روش‌های تحلیل تکنیکال کنید و حجم معقولی از سرمایه را بدون افراط و طمع در این بازار قرار دهید.
چه ارزی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنیم؟
انتخاب ارز مناسب برای سرمایه‌گذاری به هدف، میزان سرمایه و بازه زمانی موردنظر برای سرمایه‌گذاری بستگی دارد. برای انتخاب ارز مناسب لازم است درمورد ارزها اطلاعات داشته باشید. به‌طورکلی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت می‌توانید از بیت‌کوین و اتریوم و برای سرمایه‌گذاری نسبتاً کوتاه‌تر از سایر آلت کوین های معتبر استفاده کنید.
چگونگی خرید ارز دیجیتال در ایران
اگر می‌خواهید ارز دیجیتال بخرید باید با مراجعه به صرافی‌های ایرانی تومان را به ارز دیجیتال تبدیل کنید. شما باید در صرافی حساب کاربری ایجاد کنید. پس از انجام احراز هویت تومان را به کیف پول خود در صرافی واریز کنید. سپس می‌توانید به خرید ارز دل‌خواه بپردازید.