رمز ریال چیست؟
رمز ریال در واقع یک نوع ارز دیجیتال است که توسط بانک مرکزی ایران و تحت کنترل آن منتشر و عرضه خواهد کرد. این پول الکترونیکی که در مراحل آزمایشی خود قرار دارد به احتمال زیاد سال آینده خورشیدی وارد جریان اقتصادی کشور خواهد شد. اما رمز ریال چیست؟ و چه ویژگی‌هایی دارد و تفاوت‌های آن با ارز دیجیتال غیرمتمرکز کدامند؟ در ادامه مطلب در مورد این مبحث شرح کاملی ارائه خواهیم داد.
بانک مرکزی در راستای الکترونیکی کردن تراکنش‌ها و مبادلات جاری کشور، اقدام به طراحی یک ارز دیجیتال ملی به نام رمز ریال کرده‌است. این پروژه ملی که در ابتدای مسیر خود قرار داد، به احتمال زیاد در سال آینده خورشیدی به صورت آزمایشی عرضه خواهد شد.
رمز ریال چیست؟
رمز ریال را می‌توان به عنوان نسخه الکترونیکی اسکناس‌های رایج کشور به شمار آورد. ارزش آن نیز برابر با ریال کاغذی سنتی است که در حال حاضر گردش مالی بسیاری از کسب و کارها با آن صورت می‌گیرد.
اگر چه کارت‌های نقدی و اعتباری که عموم مردم از آنها استفاده می‌کنند، به نوعی یک پول دیجیتال است. اما صدور پول دیجیتالی براساس اعتبار و مجوزی که بانک مرکزی به بانک‌های تجاری ارائه می‌دهد امکان‌پذیر می‌شود. بنابراین چنین کارت‌های هوشمندی، صرفا با استفاده از تلفن همراه و رایانه قابل استفاده هستند.
اما مهمترین تفاوتی که میان رمزریال با پول الکترونیکی رایج کشور که در کارت‌های اعتباری موجود است، وجود دارد، بدین صورت است که هر فرد حقیقی و حقوقی خواهد توانست به طور مستقیم در بانک مرکزی حساب باز کرده و تراکنش‌های خود را مدیریت کنند. در چنین فرآیندی هر کاربری باید سپرده‌های الکترونیکی خود را به حساب بانک مرکزی واریز کرده و در ازای آن رمز ریال دریافت نماید.
هدف از ایجاد رمز ریال چیست؟
در حقیقت باید گفت که رمز ریال به عنوان مکمل پول نقد عمل خواهد کرد و در شرایط اقتصادی فعلی درصدد جایگزینی آن با اسکناس نیستند. همچنین همراه با رمز ریال، کارت‌های بانکی، همراه بانک و اینترنت بانک نیز همچنان فعال خواهند بود.
از آنجایی که رمز ریال به صورت الکترونیکی است دیگر نیازی به تسویه بین بانکی ندارد. هر گونه دریافت و پرداخت وجوه از طریق آن، در کسری از ثانیه صورت خواهد گرفت.
براساس اعلام بانک مرکزی، ریال دیجیتال کشور همانند بیت کوین قابل استخراج نیست و میزان عرضه آن را بانک مرکزی مدیریت خواهد کرد. اما برخلاف رمز ریال، بیت‌کوین به میزان قابل مشخصی استخراج می‌شود. از سویی دیگر به دلیل غیرمتمرکز بودن توسط هیچ نهاد و سازمانی قابل کنترل نیست.
اقدام بانک مرکزی ایران را می‌توان به عنوان یک خیز بلند برای بین‌المللی کردن ریال عنوان کرد. در حال حاضر، بسیاری از کشور‌های جهان از جمله در اروپا و آمریکا برای دیجیتالی کردن پول ملی خود قدم‌هایی برداشته‌اند. به نظر می‌رسد بانک مرکزی هم در تلاش است برای روان‌سازی سیستم پرداخت و برطرف کردن ضعف‌هایی که در گردش پول به شکل سنتی وجود دارد، گام‌های اساسی بردارد. از طرف دیگر برخی نگرانی‌های مربوط به گسترش بازار رمزارزها و مبادله بر پایه آنها را رفع نماید.
مزایای رمز ریال کدامند؟
از آنجایی که رمز ریال با هدف ترغیب جامعه به سمت دیجیتالی شدن هر چه بیشتر بازار مالی وارد عرصه خواهد شد، در نتیجه دولتمردان درصدد هستند که به تدریج استفاده از آن را در سطح جامعه ترویج دهند. از مزایای بارز دیگر آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
استفاده از خدمات بانکی بدون واسطه
با استفاده از رمز ریال می‌توان به بسیاری از خدماتی که بانک مرکزی ارائه می‌دهد دسترسی داشت. از این رو چنین عاملی باعث حذف برخی قوانین دست و پاگیر بانکی خواهد شد. این امر نیز به نوبه خود می‌تواند باعث افزایش جذابیت و گسترش رمز ریال در سطح جامعه گردد.
مبارزه با پولشویی
به دلیل اینکه بانک مرکزی کنترل دقیقی بر هر تراکشنی دارد می‌تواند به ساده‌ترین روش هر گونه تراکنش‌های مشکوک صورت گرفته در شبکه را ردیابی کند. در نتیجه هرگونه سوء استفاده مالی از سیستم بانکی را به حداقل ممکن می‌رساند.
کاهش تقاضا برای پول نقد
با وجود اینکه در یک دهه اخیر استفاده از کارت‌های اعتباری افزایش چشمگیری داشته است، اما به هر حال پول نقد نیز همچنان به طور سنتی جایگاه ویژه‌ای را در بین افراد جامعه دارد. در صورتی که رمز ریال در بازار مالی کشور جایگاه ویژه‌ای پیدا کند به طور حتم میزان استفاده از پول کاغذی روند نزولی به خود خواهد گرفت. این امر به نوبه خود می‌تواند هزینه‌‌های مربوط به چاپ اسکناس را کاهش دهد.
تسهیل تراکنش‌های مالی
با توجه به اینکه تراکنش‌های مالی از طریق رمز ریال، باعث حذف مرحله تسویه بانکی می‌شود، در صورت فراگیر شدن می‌تواند فرایند نقل و انتقال را تسهیل نماید.
معایب رمز ریال چیست؟
اساس ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز بودن آنهاست. در صورتی که رمز ریال توسط بانک مرکزی پشتیبانی می‌شود. این امر بدین معنی است که اصلا غیرمتمرکز نیست. از طرف دیگر بانک مرکزی می‌تواند براساس سیاست‌های مالی خود تعداد عرضه آن را افزایش دهد و هیچ محدودیتی در آن وجود ندارد. این در حالی است که یکی از جذابیت‌های اصلی هر ارز دیجیتالی بنابه الگوریتم‌های منحصربه‌فردی که در زنجیره بلاک‌چینی آن وجود دارد علاوه بر اصالت و امنیت آن، به امکان استخراج مقدار مشخصی از آن برمی‌گردد.
البته ناگفته نماند که بانک مرکزی اعلام کرده از سیستم مشابهی استفاده خواهد کرد تا در تعداد عرضه رمز ریال یک مبنای کنترلی وجود داشته باشد. این امر موجب خواهد شد تا نگرانی‌های مرتبط با آن نیز تا میزان قابل توجهی مرتفع شود.
به هر حال موفقیت چنین طرحی به استقبال مردم بستگی دارد. به عنوان مثال در کشورهایی مانند نیجریه و باهاما این طرح به صورت آزمایشی اجرا شده، اما مقبولیت چندانی در جامعه آنها به دست نیاورده است. از این رو برخی نگرانی‌ها در این ارتباط وجود دارد و باید منتظر ماند و عملکرد آن را در بازار کشور مورد ارزیابی قرار داد.
در صورت عرضه رمز ریال چطور می‌توان از آن استفاده کرد؟
همانطور که قبلا نیز اشاره شد ورود کارت‌های بانکی نقش بسیار قابل توجهی را در جهت دیجیتالی کردن اقتصاد کشور به عهده داشته است. افراد به جای اینکه پول کاغذی را جابه‌جا کنند تنها با کارت‌های اعتباری می‌توانند چنین کاری را به ساده‌ترین شکل موجود عملیاتی کنند. همچنین چنین روشی امنیت بسیار بالایی هم دارد.
در حال حاضر بانک‌ها به عنوان واسط فعالیت می‌کنند که احتمال دارد پس از ورود رمزریال، این نقش واسطه‌ای از آنها سلب شود. رمز ریال برای اینکه مورد استفاده کاربران قرار گیرد به احتمال زیاد باید همه استفاده کنندگان از گوشی‌های هوشمند مجهز به کیف پول دیجیتال استفاده نمایند. البته استفاده از روش‌های دیگر برای نقل و انتقال رمز ریال باید از طریق بانک مرکزی اعلام شود.