زی‌کش (ZCash) چیست؟

در سال‌های اخیر تعداد پروژه‌های بلاک‌چینی که با اهداف مختلفی ایجاد شده‌اند به شدت افزایش یافته است. اما با این وجود ایده و کاربردهای آنها تا اندازه‌ای شبیه به هم هستند و در این بین تنها تعداد کمی با بقیه تفاوت دارند. پلتفرم زی‌کش (ZCash) را می‌توان در زمره این دسته قرار داد.

زی‌کش چیست؟

زی‌کش یک پروژه بلاک ‌چینی منحصربه‌فرد با توکن بومی ZEC است که از یک شبکه غیرمتمرکز همتابه همتا بهره می‌برد. این پلتفرم که به عنوان فورکی از بیت‌کوین شناخته می‌شود دارای تعداد واحدهایی برابر با بیت‌کوین است و پس از اتمام 21 میلیون واحد دیگر امکان استخراج آن وجود نخواهد داشت.

فرایند تولید زی‌کش نیز همانند بیت‌کوین از طریق استخراج صورت می‌گیرد و مهم‌ترین عاملی که باعث منحصربه‌فرد شدن آن می‌شود امکان تراکنش‌های خصوصی در این اکوسیستم است.

در شبکه بیت‌کوین هرگونه تراکنشی به طور شفاف صورت می‌گیرد و تراکنش‌ها در این شبکه قابل رهگیری هستند و دارایی موجود در هر آدرسی را می‌توان به سادگی مشاهده کرد. در صورتی که در پلتفرم زی‌کش حفظ حریم در تراکنش‌ها به عنوان اولویت اصلی این پلتفرم شناخته می‌شود. براساس ادعای تیم توسعه دهنده زی‌کش، همه چیز در این اکوسیستم قابل خصوصی‌سازی است و حفظ حریم خصوصی کاربران در اولویت آن قرار دارد.

از جمله دستاوردهای این پروژه استفاده از پروتکلی است که در آن آدرس ارسال کننده و دریافت کننده قابل مشاهده نیست و تنها اطلاعاتی که در  Time Stamp(تاریخ و زمان تراکنش) در این شبکه ذخیره‌سازی می‌شود، قابل مشاهده خواهد بود. از طرف دیگر زی‌کش شرایطی را فراهم کرده است تا کاربران بدون افشا کردن حتی کوچکترین اطلاعات خود و به عبارت دیگر به صورت ناشناس در تراکنش‌های آن مشارکت داشته باشند.

زی‌کش چگونه کار می‌کند؟

زی‌کش دارای یک بلاک‌چین اختصاصی است و از طریق اثبات کار فعالیت می‌کند. تمامی تراکنش‌های صورت گرفته در شبکه توسط تمامی اعضا مورد تایید قرار گرفته و توسط ماینرها اطلاعات مربوط به تراکنش در بلاک قرار می‌گیرند. زمان مورد نیاز برای ایجاد هر بلاک در حدود 2.5 دقیقه و پاداش اختصاص یافته برای هر بلاک 12.5 واحد زی‌کش است. در این اکوسیستم پس از تکمیل 840 هزار بلاک، پاداش اختصاصی برای هر بلاک به نصف کاهش می‌یابد.

پروتکل زی‌کش در بسیاری از موارد شباهت بسیار زیادی به بیت‌کوین دارد. اما در برخی موارد مانند الگوریتم استخراج دارای تفاوت‌هایی هستند. به طوری‌که الگوریتم استخراج در بیت‌کوین مبتنی بر SHA-256 است در حالی که در استخراج زی‌کش از الگوریتم Equihash استفاده می‌شود.

اثبات دانایی صفر (Zero-knowledge)

یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث مخفی ماندن اطلاعات تراکنش ( نامشخص بودن فرستنده و گیرنده و مبلغ) می‌شود، استفاده از راهکاری به نام اثبات دانایی صفر (Zero-knowledge) است. این راهکار در واقع روشی است که در آن تراکنش‌ها بدون نیاز به افشای اطلاعات به اعضای شبکه پردازش می‌شوند. به عبارت دیگر در این شبکه ما می‌توانیم دو نوع تراکنش داشته باشیم. در نوع اول تراکنش‌های معمولی همانند تراکنش‌هایی که در شبکه بیت‌کوین صورت می‌گیرد و در نوع دوم تراکنش‌هایی که تمامی اطلاعات فرستنده و گیرنده و مبلغ به طور کامل محرمانه است و امکان دسترسی به چنین اطلاعاتی امکان‌پذیر نیست.

با استفاده از آدرس‌های کیف پول‌ها می‌توان شفاف و یا غیر شفاف بودن تراکنش‌ها را شناسایی کرد. اگر آدرسی با حرف t  آغاز شده باشد این نوع تراکنش شفاف است. اما اگر تراکنشی با حرف z شروع شود بدین معنی است که امکان مشاهده و رهگیری تراکنش آن امکان‌پذیر نیست.

بسیاری از تصمیمات فنی مربوط به شبکه در بنیادی با همین نام اتخاذ می‌شود. در این شبکه بر روی تصمیمات مهم بحث و گفتگو صورت می‌گیرد و در نهایت بر سر آن موضوع رأی‌گیری می‌شود. براساس آنچه که در وب سایت رسمی این شرکت آمده است به منظور تامین مالی برای توسعه شرکت به مدت 4 سال 10 درصد از پاداش حاصل از استخراج به بنیاد زی‌کش اختصاص خواهد یافت.

مکانیزم اجماع زی‌کش

زی‌کش از الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کند. در این فرآیند طولانی‌ترین زنجیره به عنوان معتبرترین زنجیره شناخته می‌شود. در این مکانیزم اجماع از سیستم ناکاماتو استفاده می‌کنند. به این ترتیب که ماینرها برای ساخت هر بلاک جدید باید پاز‌ل‌های معاملاتی را به وسیله الگوریتم Equihash حل ‌کنند. در طول این فرآیند ماینرها برای تولید هش با یکدیگر رقابت می‌کنند و هر زمانی که یک ماینر سریعتر از ماینرهای دیگر جواب معادله را بدست آورد پاداشی به صورت بلوک زی‌کش در اختیار آن ماینر قرار می‌گیرد.

تاریخچه زی‌کش

زی‌کش که به عنوان فورکی از بیت‌کوین شناخته می‌شود در اکتبر سال 2016 فعالیت خود را آغاز کرد. خالق زی‌کش فردی به نام زوکو ویلکاس (Zooko Wilcox) است. او فعالیت خود را در ابتدا با بیت‌کوین شروع کرد اما به دلیل شفافیتی که در تراکنش‌های بیت‌کوین وجود داشت درصدد ایجاد روشی بود تا تمامی تراکنش‌های کاربران به صورت پنهان صورت گیرد و امکان دسترسی به این اطلاعات وجود نداشته باشد.

در ابتدای پروژه شبکه با عنوان زیروکوین (Zerocoin) نامگذاری شد و سپس به زیروکش (Zerocash) تغییر نام یافت و بالاخره در آخرین مرحله از داستان نامگذاری این پروژه به زی‌کش (Zcash) یا همان ICO تغییر پیدا کرد.

در شروع به‌کار زی‌کش هیچ‌گونه عرضه اولیه یا همان ICO صورت نگرفت بلکه تمامی سرمایه مورد نیاز توسط سرمایه‌گذاران خصوصی تامین شد، که از معروفترین آنها می‌توان به فرد ارسام و راجر ور اشاره کرد که به عنوان بنیانگذار کوین بیس شناخته می‌شوند.

چالش‌های زی‌کش

با توجه به اینکه انجام تراکنش‌های خصوصی بدون مشخص بودن آدرس فرستنده و گیرنده در این پلتفرم فراهم شده است، این ویژگی برخی از مراجع قانون‌گذاری را نگران انجام فعالیت‌های مجرمانه با استفاده از زی‌کش کرده است. با این وجود می‌توان با استفاده از ابزاری به نام ViewKey  تراکنش‌های زی‌کش را ردیابی کرد. هر کاربری که دارنده ViewKey است می‌تواند آن را در اختیار نهادهای قانونی قرار دهد. از سوی دیگر تنها کیف پول‌های رسمی و دسکتاپی این پروژه دارای قابلیت تراکنش‌های مخفی هستند و کیف پول‌های موبایل و کیف پول‌های تحت مرورگر این قابلیت را ندارند.

ویژگی‌های ارز دیجیتال زی‌کش چیست؟

از جمله برخی از ویژگی‌های بارز زی‌کش که مورد توجه بسیاری از فعالان جامعه ارزهای دیجیتال قرار گرفته است می‌توان به موراد ذیل اشاره کرد:

• ناچیز بودن کارمزد دریافتی: هزینه تراکنش زی‌کش بسیار ناچیز  و در حدود 0.0001 ZEC است.
• امنیت بسیار بالا: زی‌کش دارای دو آدرس متفاوت است که یک مورد آن کاملا شفاف است. مورد دیگری کاملا خصوصی بوده و ردیابی آن توسط دیگران امکان‌پذیر نیست.
• استفاده از کلیدهای نمایش: به کاربران این اختیار داده شده است تا با فعال‌کردن کلید‌های نمایش، جزئیات حساب آنها به دیگر کاربران نمایش داده شود.
• لغو خودکار معامله: در صورتی که برداشتی از یک تراکنش در مدت زمان 50 دقیقه صورت نگیرد معامله به‌طور خودکار لغو و مالیاتی به آن حساب تعلق نمی‌گیرد.
• پشتبانی از معاملات چند امضایی: هر نوع تراکنشی در آن نیاز به تایید چند کاربر فعال دارد. این نوع تراکنش کاملا شفاف است و به صورت خصوصی انجام نمی‌شود.

خرید ارز دیجیتال زی‌کش

اگر قصد سرمایه‌گذاری در این ارز دیجیتال را دارید باید آن را از صرافی‌های معتبر خریداری کنید. در این بین برخی از صرافی‌های بین‌المللی که دارای اعتبار بالایی هستند می‌توانند به عنوان یک گزینه مناسب برای خرید این رمز ارز مطرح شوند.

بایننس (Binance)

بایننس جزء بهترین صرافی‌های ارز دیجیتال است. این صرافی فعالیت خود را از سال 2017 آغاز کرد و به سرعت محبوبیت بسیار زیادی را در بین فعالان ارزهای دیجیتال بدست آورد. هر روزه میلیون‌ها معامله در این صرافی صورت می‌گیرد و به عنوان یک بستر عالی برای خرید رمزارز زی‌کش به حساب می‌آید.

کوکوین (KUcoin)

صرافی کوکوین که روند بنیان‌گذاری آن از سال 2013 شروع و در سال 2017 عملیاتی شد، در حال حاضر بیش از 400 ارز دیجیتال در آن خرید و فروش می‌شود. براساس اعلام این صرافی، کوکوین در سال 2021 توانست رکورد روزانه 1.5 میلیارد دلار معامله در روز را بزند. اگر چه این حجم از معامله بسیار کم‌تر از صرافی بایننس است، با این حال رقم قابل‌توجهی است که این صرافی بواسطه آن توانست خود را در بین محبوب‌ترین صرافی‌های ارز دیجیتال قرار دهد.

هوبی (Huobi)

این صرافی فعالیت خود را در پکن چین آغاز کرد. اما بعد از ممنوعیت معاملات ارزهای دیجیتال در کشور چین دفتر خود را به سنگاپور انتقال داد. این صرافی در بخش جنوب‌شرق آسیا محبوبیت بسیار بالایی دارد و توانسته است اعتماد بسیاری از کاربران از اقصی نقاط جهان را به خود جذب کند.

آینده ارز دیجیتال زی‌کش

پیش‌بینی آینده بازار ارزهای دیجیتال دشوار است. اما به تدریج توانسته نگرش جامعه را نسبت به آینده ارزهای دیجیتال تغییر دهد. اما هر گونه سرمایه‌گذاری بلند مدت بر روی زی‌کش باید با تحقیقات و ارزیابی‌های دقیق صورت گیرد. چه بسا که تنها در مدت 9 ماه اخیر برخی از ارزهای دیجیتال بیش از 95 درصد از ارزش خود را از دست داده‌اند.

از طرف دیگر به دلیل اینکه در این نوع رمزارزها نوسان بسیار زیاد است، بهتر است سعی کنید تمامی سرمایه خود را در بخش ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری نکنید.

نتیجه‌گیری

زی‌کش به عنوان فورکی از بیت‌کوین در بازار ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود. این رمزارز متن باز با توجه به ویژگی‌های منحصربه فرد خود بسیاری از توجهات را به سمت خود جلب کرده است. یکی از بارزترین ویژگی‌های این شبکه این است که هر گونه تراکنشی براساس نظر کاربر می‌تواند به صورت ناشناس انجام گیرد و یا اینکه اجازه دهد همانند بیت‌کوین آدرس فرستنده و گیرنده و حجم تراکنش را کاربران دیگر مشاهده کنند.